Wielkopolska Teka Edukacyjna

Krótkie filmy dokumentalne z historii okupowanej Wielkopolski w latach 1939-1945.

 

I. Poniżej filmy przydatne do wykorzystania podczas zajęć szkolnych na temat II wojny:

1.”Rozstrzelania w Lesznie i Gostyniu”, reż. Jacek Kubiak

Film dokumentalny, barwny, polski, 11 minut, Poznańskie Archiwum Historii Mówionej

Dokument, opowiadający o rozstrzelaniu przez oddziały niemieckie (tzw. Einsatzkommanda) przedstawicieli polskich elit na rynkach w Lesznie i Gostyniu 21 października 1939 r., powstał na podstawie  wywiadów wchodzących w skład Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej.

2.”Wyrzuceni z domów”,  reż. Jacek Kubiak

Film dokumentalny, barwny, polski, 15 minut, Poznańskie Archiwum Historii Mówionej

Dokument powstał na podstawie  wywiadów wchodzących w skład Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej, które zgromadziło ponad sto wywiadów przeprowadzonych z ofiarami niemieckich wysiedleń z Wielkopolski i innych terenów na ziemiach wcielonych do III Rzeszy Niemieckiej. Filmy zbudowane z tych relacji towarzyszą objazdowi wystawy Związku Miast Polskich „Wypędzeni 1939”, która od 2009 r. odwiedziła ponad 30 miast w Polsce. Pokazywana była również w Niemczech i Austrii.

 

3.„Rozstrzelani’39”, reż. Zbysław Kaczmarek

Film dokumentalny, Polska, 2020 r. barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej TVP Poznań (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Film o tym jak przebiegała niemiecka „Operacja Tannenberg” przeprowadzona przez III Rzeszę zaraz po wkroczeniu Wehrmachtu do Wielkopolski. Autorzy pokazują przebieg akcji na przykładzie Książa Wielkopolskiego i okolicznych miejscowości. Relacje świadków i rodzin ofiar, m. in. Barbary Zwierzchlewskiej, której 20.  października 1939 r. Niemcy rozstrzelali ojca w publicznej egzekucji na rynku w Książu Wielkopolskim.  Widziała to wraz z matką z okien własnego domu, z którego wkrótce została wyrzucona. Egzekucję w Książu przeprowadzało Einsatzkommando 14. Ciała rozstrzelanych tego dnia mieszkańców Ziemi Ksiąskiej i Dolskiej, Niemcy pochowali w bezimiennym grobie na cmentarzu katolickim w Książu. Produkcja TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/watch/?v=3393836354024563

 

4.„Poniewierka”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Ponad 80 lat temu Niemcy utworzyli w Poznaniu Lager Glowna, do którego trafiali na       pewien czas Polacy wypędzeni z własnych domów, którzy następnie byli wywożeni do   Generalnego Gubernatorstwa, a tam pozostawieni sami sobie musieli układać swoje życie na    nowo, szukając zatrudnienia i miejsca zamieszkania. Był to największy obóz dla wysiedlonych z Poznania i powiatu poznańskiego działający od jesieni 1939 r. do wiosny 1940 r., po którym dziś nie pozostał żaden ślad. Pozostali ostatni świadkowie. Wśród   osadzonych w obozie była rodzina Walendowskich wypędzona z domu na poznańskim  Dębcu. Według zachowanej dokumentacji, w okresie od 5 listopada 1939 r. do 20 maja 1940 r. w obozie osadzono ok. 33 tys. 500 osób, z których prawie 33 tys. wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa – wśród nich ponad 31 tys. Polaków, 1112 Żydów oraz ok. 450 Cyganów. Spośród wysiedlonych ok. 27 tys. osób było mieszkańcami Poznania. Ustalono także przypadki śmierci co najmniej 26 osób, w połowie osób starszych oraz pięciorga dzieci. Ostatni transport opuścił obóz 20 maja 1940 r. Nie oznaczało to jednak kresu akcji wysiedleńczej. Później deportowanych przewożono do obozów przesiedleńczych w Łodzi i jej okolicach. Produkcja  TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/499966034061422/

 

5.„Konspiracja druha Tylmana”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2017 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Film Opowiada o działalności Szarych Szeregów w Wągrowcu i druha Feliksa Tylmana,  który był m.in. współpracownikiem Ekspozytury Wywiadowczej Wojskowej Służby Kobiet. Zginął 29 kwietnia 1943 r. zastrzelony  podczas ucieczki  z „kotła” zastawionego przez gestapo.

Produkcja TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/706408183517465/

 

6.„Siostra Tekla”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2020 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Film o Annie Tekli Budnowskiej – pierwszej pilance odznaczonej medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Siostra Tekla w czasie II wojny światowej ratowała polskie i żydowskie dzieci. Autorzy filmu dotarli z kamerą do jej rodziny, uratowanych dzieci oraz do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, którego była przełożoną przez 12 lat.  Produkcja TVP Poznań,

Zwiastun: https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/photos/pcb.2483310258664416/2483309918664450/?type=3&theater

 

7.„Bracia Drzewieccy” , reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2020 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Film o czterech braciach z Kostrzyna Wielkopolskiego, którzy zginęli w czasie II wojny. Trzech zaangażowało się w działalność konspiracyjną i zginęło w obozach koncentracyjnych, a jeden został zastrzelony. Produkcja TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/watch/?v=704329563304521

 

8.„Pierun”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Bohaterami filmu są Alojzy Mrozek „Pierun” – dowódca samodzielnego plutonu Armii Krajowej w Kaczkowie oraz jego ukochany pies Nero, który był pupilem całej rodziny. Gdy wybuchła wojna Niemcy próbowali wykorzystywać psa do tropienia konspiratorów. Wówczas Alojzy Mrozek, w obawie przed wsypą, podjął dramatyczną decyzję i otruł psa. Córka Leokadia Strzelczenia wspomina jak znalazła ojca zalanego łzami na podwórku nad  ciałem swojego przyjaciela. Leokadia, 11-letnia wówczas dziewczynka, była też świadkiem aresztowania „Pieruna” przez gestapo i opowiedziała o tamtych przeżyciach twórcom filmu. Produkcja: TVP Poznań.
Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/440134523312691/

 

9.„Obóz krwawej zemsty”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Niemcy nazywali tak pierwszy na ziemiach polskich obóz koncentracyjny, który zorganizowali w październiku 1939 roku w poznańskim Forcie VII. W filmie poznajemy historię obozu, relacje więźniów i ich rodzin. Wśród nich relacja Zenona Ulatowskiego ze Stowarzyszenia Rodzin Polskich Ofiar Obozow Koncentracyjnych, którego ojciec przeszedł przez Fort VII, do a następnie przewieziono go obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen i został zamordowany w zamku Hartheim na terenie Austrii. Produkcja TVP Poznań.

Film dostepny on line: https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

 

10.„Z makami w sercu”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Historia kultywowania pamięci o Mieczysławie Jędrzaku – uczestniku bitwy żołnierzy II Korpusu Polskiego pod Monte Cassino. Produkcja TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/posts/2289429391385838

 

11.„Pan Franek”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Pan Franek – tak do taty w czasie okupacji niemieckiej zwracał się trzyletni wówczas syn Andrzejek. Było to spowodowane względami konspiracyjnymi. Dzisiaj Andrzej Kamiński wspomina ojca i jego AK-owską przeszłość oraz pisane z więzienia grypsy, w których jest wymieniany. Film opowiada o płk. Janie Kamińskim oficerze Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej Okręgu Poznańskiego.  Major Jan Kamiński (1912 – 1944), ps. „Franek” współtworzył zawiązki struktur organizacyjnych Związku Walki Zbrojnej w Poznaniu oraz inspektoratu ostrowskiego, a także obwody ZWZ w Kępnie, Krotoszynie i Jarocinie.  Od jesieni 1942 r. sprawował jednocześnie funkcje szefa trzech wydziałów sztabu Okręgu Poznańskiego: Wydziału I (Organizacyjnego), oraz przejściowo Wydziału V (Łączności Konspiracyjnej) i Wydziału VI (Informacji i Propagandy). Był także szefem Wydziału Biura Informacji i Propagandy i Wydziału V sztabu Okręgu. Od 1943 r. szefem Inspektoratu Rejonowego Ostrów Wlkp. ZWZ-AK oraz p.o. szefa sztabu Okręgu. Aresztowany przez Gestapo 15 października 1943 r. Został rozstrzelany w więzieniu policyjnym gestapo w Żabikowie 7 czerwca 1944 r. Odznaczony Krzyżem Walecznych, a pośmiertnie m. in. Krzyżem Virtuti Militari V klasy.

Produkcja TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/450229972211124/

 

12.„Pogrzeb głów”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Doktor Franciszek Witaszek (1908-1943), ps. „Warta” był polskim lekarzem. Podczas okupacji niemieckiej działał w Szarych Szeregach był także członkiem konspiracyjnej organizacji „Ojczyzna”. Od marca 1941 r. był szefem pionu technologiczno-produkcyjnego Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu, komórki zajmującej się produkcją środków walki sabotażowo-dywersyjnej (np. trucizn). Od sierpnia 1941 r. był zastępcą szefa WKZO. Aresztowany przez gestapo 25 kwietnia 1942 r. przeszedł ciężkie śledztwo w Domu Żołnierza i w Forcie VII. Został skazany przez Policyjny Sąd Doraźny na karę śmierci i stracony w Forcie VII 8 stycznia 1943 r. Po wojnie dokonano makabrycznego odkrycia: głowa dr. Franciszka Witaszka została znaleziona w Collegium Anatomicum w słoiku z formaliną opatrzonym przez Niemców napisem: „głowa inteligentnego polskiego masowego mordercy”. Okazało się, że Niemcy odcięli ją po wykonaniu na dr. Witaszku wyroku śmierci w 1943 r., by zbadać mózg polskiego naukowca i konspiratora. Dopiero po II wojnie odbył się manifestacyjny pogrzeb na poznańskiej Cytadeli podczas którego pochowano głowy Witaszka oraz jego współpracowników. Pośmiertnie Witaszek został odznaczony Krzyżem Walecznych. Produkcja: TVP Poznań.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/posts/2217242511937860

 

13.„Gaukinderheim”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Córki polskiego konspiratora dr Franciszka Witaszka straconego przez Niemców, zostały odebrane rodzinie i poddane germanizacji.  Alodia Witaszek opowiada w filmie o tym jak trafiła w czasie wojny do domu dziecka w Kaliszu, gdzie germanizowano dzieci przeznaczone do adopcji przez niemieckie rodziny.

Produkcja: TVP Poznań, 2018 r.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/posts/2117916301870482

 

14.„Stracone dzieciństwo”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Historia „dzieci mosińskich” aresztowanych przez gestapo w 1943 r. w związku z wsypą i zatrzymaniem przez władze niemieckie polskich konspiratorów – ich rodziców. Malutkie dzieci osadzono w obozie koncentracyjnym w Łodzi przy ul. Przemysłowej.  Film opowiada o ich przeżyciach w tym, jednym z najbardziej ekstremalnych miejsc na ziemiach polskich pod niemiecką okupacją.

Produkcja: TVP Poznań, 2019 r.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/posts/2199948363667275

 

15.„Znajdę Twoją mamę”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Historia odnalezienia po 73 latach mogiły Marii Ratajczak – więźniarki obozu w Ravensbrück. Pani Maria przed aresztowaniem pożegnała się ze swoją 8 letnią wówczas córką i ślad po niej zaginął. Jej mogiłę odkrył Arkadiusz Szlachetko – prawnuk. Dzięki jego poszukiwaniom udało się odnaleźć w Neubrandenburgu zbiorową mogiłę, w której zostały zakopane szczątki Marii Ratajczak – mamy opowiadającej w filmie swoją historię Pani Haliny.

Produkcja: TVP Poznań, 2018 r.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/2033967180265395

 

16„Leon Prauziński – z ołówkiem i karabinem”, reż. Z. Kaczmarek

Film dokumentalny, barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Migawki z Powstania Wielkopolskiego  funkcjonują w pamięci Wielkopolan dzięki dwunastu reprodukcjom obrazów pędzla Leona Prauzińskiego – artysty malarza i powstańca wielkopolskiego. Obrazy, których reprodukcje zachowały się w postaci pocztówek drukowanych okazjonalnie od czasów dwudziestolecia międzywojennego, przedstawiają sceny związane z kolejnymi etapami Powstania Wielkopolskiego i wybranymi epizodami wyzwoleńczymi. Oryginały obrazów zostały zniszczone podczas okupacji hitlerowskiej, gdyż wszystko, co wiązało się z Powstaniem, było niszczone, a sami powstańcy znaleźli się wśród osób aresztowanych  w pierwszej kolejności, którzy byli mordowani od razu lub zsyłani do obozów koncentracyjnych. Taki los spotkał również malarza i powstańca wielkopolskiego Leona Prauzińskiego. Urodzony w Poznaniu, uczył się gimnazjum w Poznaniu i Ostrowie Wielkopolskim.  Malarskie studia kierunkowe ukończył na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Z żoną Ireną dochowali się dwóch synów. W Powstaniu Wielkopolskim walczył pod Wolsztynem, Zbąszyniem, Babimostem i Kopanicą. Po zakończeniu działań wojennych na granicy zachodniej brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej (1919-1921). Podczas II wojny światowej w trosce o swoją rodzinę zrezygnował z ukrywania się, co pozwoliło na szybkie ujęcie i osadzenie w Forcie VII w Poznaniu. Zginął zastrzelony na  terenie obozu w 6 stycznia 1940 r. wraz z grupą przedstawicieli wielkopolskiej inteligencji.

Produkcja: TVP  Poznań, 2018 r.

Zwiastun

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/334385757887596

 

17.„Kłamstwo gnieźnieńskie”, reż. Zbysław Kaczmarek.

Film dokumentalny, barwny, 15 minut. Cykl „Zapomniane Historie”. Filmy są dostępne on-line na stronie internetowej (poprzedzone reklamami):

https://poznan.tvp.pl/27334625/zapomniane-historie

Historia zniszczenia katedry w Gnieźnie przez wojska sowieckie w styczniu 1945 roku. Udało się ją odtworzyć dzięki odkryciu Wojciecha Śmieleckiego, który dotarł do negatywów zdjęć wykonanych przez swojego ojca Juliana, dokumentujące ostrzelanie katedry.

Produkcja TVP Poznań, 2020 r.

Zwiastun:

https://www.facebook.com/zapomnianehistorietvp/videos/1121269641558478/

 

18.Film dokumentalny „Stadion”, reż. Marcin Krzysztoń, Michał Maćkowiak

Polski, 19 minut, 2010 r.

Scenariusz filmu dokumentalnego „Stadion” powstał na podstawie o opowiadania Wojciecha Sławińskiego pt: „Droga na Stadion”. Jest to poruszająca historia pary młodych ludzi, których rozkwitająca miłość przypadła na czas II wojny światowej. Jak setki i tysiące Żydów z terenu Kraju Warty, Abram i Debora zostali przez Niemców deportowani do gett, a następnie do obozów pracy przymusowej. Jednym z takich miejsc stał się w maju 1941 r. Stadion Miejski w Poznaniu. Film można kupić w siedzibie Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, jest też prezentowany podczas zajęć edukacyjnych w Muzeum.

Zwiastun:

https://www.zabikowo.eu/wydawnictwa/multimedia/112-03stadion

 

19.„Listy do Lilli” , reż. Marcin Krzysztoń, Michał Maćkowiak

Film dokumentalny, 20 minut, język polski, 2014 r., nośnik: DVD

To relacja nieżyjącego już Kazimierza Śmigla, który jako młody chłopiec został skierowany do pracy w obozie dla kobiet żydowskich przy ul. Gnieźnieńskiej w Poznaniu. W filmie wykorzystano fragmenty oryginalnych listów wysyłanych do jednej z więźniarek tego obozu. Dodatkowo obraz wzbogacony został o grafiki autorstwa Justyny Wojnowskiej, inspirowane zarówno relacją świadka jak i oryginalnymi zdjęciami z okresu funkcjonowania obozu. Muzeum Martyrologiczne zostało uhonorowane I nagrodą – Statuetką „Izabelli” 2014 w kategorii „działalność naukowa i wydawnicza” za film „Listy do Lilli”.  Film można kupić w siedzibie Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, jest też prezentowany podczas zajęć edukacyjnych w Muzeum.

Zwiastun:

https://www.zabikowo.eu/wydawnictwa/multimedia/271-film-listy-do-lilli

 

20.„Zniewolony Poznań 1939–1945”, reż. Marcin Krzysztoń

Film dokumentalny, język: polski/angielski napisy, Czas: 39 min, 2007r., nośnik: DVD

Film wyprodukowany przez Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie wykorzystuje relacje świadków historii – byłych więźniów – opowiada o dramatycznych wydarzeniach w Poznaniu w okresie okupacji niemieckiej. Twórcy  poprzez scenki będące rekonstrukcją wydarzeń ukazali życie codzienne więźniów Fortu VII, drewnianych baraków obozu żabikowskiego, a także pełne grozy momenty przesłuchań w siedzibie poznańskiego gestapo. Film zrealizowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Film można kupić w siedzibie Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, jest też prezentowany podczas zajęć edukacyjnych w Muzeum.

Zwiastun:

https://www.zabikowo.eu/wydawnictwa/multimedia/111-01zniewolonypoznan19391945

 

21.„Byliśmy strażnikami”, reż. Michał Maćkowiak i Marcin Krzysztoń

Film dokumentalny, 39 min, Polski  2012, nośnik: DVD

Film dokumentalny wyprodukowany przez  Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, który ukazuje szereg nieznanych dokumentów i fotografii dotyczących funkcjonariuszy poznańskiego gestapo z lat 1939-1945, ze szczególnym uwzględnieniem załóg obozowych Konzentrationslager Posen Fort VII oraz Polizeigefängnis der Sicherheitspolizei und Arbeitserziehungslager in Posen-Lenzingen (Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy w Poznaniu-Żabikowie). Film zdobył wyróżnienie w konkursie na Muzealne Wydarzenie roku w Wielkopolsce „Izabella 2012”. Film można kupić w siedzibie Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, jest też prezentowany podczas zajęć edukacyjnych w Muzeum.

Zwiastun:

https://www.zabikowo.eu/wydawnictwa/multimedia/199-film-bylimy-stranikam

 

22.”Czy będzie wojna?”, reż. Krzysztof Magowski

Dokument fabularyzowany, Polska, 1986 r., barwny, 26 min

Fabularyzowany dramat obrazujący sytuację i nastroje panujące w Poznaniu tuż przed wybuchem II wojny światowej. Wykorzystując unikatowe fragmenty archiwalnych filmów twórcy przedstawiają dyskusję przeprowadzoną w rozgłośni radiowej, w której wzięli udział znani i szanowani obywatele miasta Poznania. Każdy z nich prezentuje swój stosunek do sprawy wojny. W filmie wykorzystano materiały i fotografia archiwalne.

 

23.”Świat moich wujków”, reż. Krzysztof Magowski

Film dokumentalny, Polska, 2000 r., barwny, 34 minut.

Historia spolonizowanej w XIX w. niemieckiej rodziny Doerfferów, którzy w 1886 roku objęli administrację dóbr w wielkopolskich Pawłowicach. Stefan Doerffer, zdobywszy odpowiednie wykształcenie został plenipotentem w Pawłowicach, należących do rodziny Mielżyńskich. Jeden z synów Stefana Doerffera pasjonował się filmem. Zakupił amerykańską kamerę Cine Kodak i filmował za jej pomocą sceny z życia rodziny. Kiedy wybuchła II wojna, film, kamerę i projektor ukryto w majątku. Po wojnie wyjęto pamiątki ze skrytki i przechowano je w zbiorach rodzinnych. W 1998 r. rodzina zdecydowała, że film można zaprezentować publicznie. Powierzono to zadanie zawodowemu reżyserowi Krzysztofowi Magowskiemu, który wykorzystując stary film oraz wspomnienia synów Stefana Doerffera opowiada o dawnym majątku rodzinnym. Oglądają też miejsce w Książu, w którym  w 1939 r. Niemcy  uwięzili ich ojca, by wkrótce potem rozstrzelać w publicznej egzekucji.

 

24.”Operacja Tannenberg”, reż. Anna Piasek-Bosacka

Film dokumentalny, Polska, 2017 r. , 50 minut.

Film „Operacja Tannenberg” to portret zbiorowy wielkopolskich elit  społeczeństwa polskiego z czasów II Rzeczypospolitej. Główni bohaterowie opowieści zostali umieszczeni na niemieckich listach proskrypcyjnych, a następnie po wkroczeniu Wehrmachtu do Polski zostali aresztowani, a następnie brutalnie wymordowani przez władze niemieckie, zaraz na początku okupacji. Bohaterami filmu są profesor Stanisław Pawłowski – ostatni przedwojenny rektor Uniwersytetu Poznańskiego, Mikołaj Kiedacz – wiceprezydent Miasta Poznania, Jan Grankowski – burmistrz Skórcza, Leon Prauziński – malarz Powstania Wielkopolskiego i Cecylia Grubówna-Handkiewicz – nauczycielka spod Kłecka. Kameralny i emocjonalny klimat opowieści tworzą nagrania przeprowadzone z najbliższymi, dziećmi i wnukami zamordowanych, którzy wspominają te dramatyczne chwile. Wplecione w ich wspomnienia filmy dokumentalne z czasów II wojny dodają ich opowieści realizmu.

Zwiastun: https://www.youtube.com/watch?v=gyphMhmx0fw

 

25.”Jasnowłosa prowincja”, reż. Jacek Kubiak, Klaus Salge, współpraca: Janusz Zemer

Film dokumentalny, Polska, Niemcy 2010, 75 minut

Film opowiada o  niemieckich wysiedleniach obywateli polskich z ziem wcielonych do III Rzeszy. Bohaterami filmu są: Helmut Zwi Steinitz, poznański Żyd, ocalały z Zagłady jako jedyny z całej rodziny, który po raz pierwszy po siedemdziesięciuu latach przyjeżdża do Polski i odwiedza miejsce zagłady w Bełżcu; Dieter Bielenstein, Niemiec z Łotwy, którego rodzina żyła podczas wojny w Poznaniu na zagrabionym Polakom mieniu; Henryk Jaszcz, Poznaniak, który spędził wojnę w Ostrowcu Świętokrzyskim, dokąd wysiedlono jego rodzinę i gdzie on sam przyłączył się do konspiracji.

https://historiamowiona.poznan.pl/jasnowlosa-prowincja/

 

II. Filmy o losach obywateli polskich w czasie II wojny światowej:

 

1.„O zwierzętach i ludziach”, reż. Łukasz Czajka.

Film dokumentalny, Polska, 2019 r., barwny, 70 min (wersja kinowa), 58 min (wersja telewizyjna).

Warszawski ogród zoologiczny został zbombardowany zaraz na początku wojny we wrześniu 1939 r., podczas zdobywania przez Niemców stolicy. Część zwierząt zginęła, niektóre zjedzono podczas oblężenia, inne uciekły, część wywieźli Niemcy. Mieszkający w willi dyrektor zoo Jan Żabiński z żoną  Antoniną i dziećmi oficjalnie zajmował się hodowlą świń dla niemieckich żołnierzy. Małżeństwo Żabińskich  zamieniło opustoszałe warszawskie zoo w azyl dla uciekinierów z getta.   Żabiński otrzymał przepustkę do getta, aby zbierać odpadki z restauracji do tuczenia zwierząt. Ta sytuacja stworzyła okazję do pomagania Żydom. Przy wsparciu konspiratorów z polskiego państwa podziemnego Żabińscy ukrywali rodziny żydowskie na terenie zoo ratując życie blisko 300 osobom. W filmie zebrano materiały archiwalne, wypowiedzi świadków i ocalonych.

Zwiastun:

 

Cały film na VOD:

https://vod.tvp.pl/video/o-zwierzetach-i-ludziach,o-zwierzetach-i-ludziach,45842115

 

2.„Azyl”, reż. Niki Caro

Film fabularny, Czechy/USA/Wielka Brytania, 2017 r.,  2 godz. 6 minut.

Wersja fabularna historii małżeństwa Żabińskich, którzy w swojej wilii i na terenie warszawskiego ZOO ukrywali Żydów ratując życie blisko 300 osobom. Scenariusz powstał na bazie książki poświęconej Antoninie Żabińskiej, a film jest jej hollywoodzką,  udaną ekranizacją opowiadającą poprzez wartką akcję i dramatyczne zwroty akcji,  prawdziwą historię ratowania Żydów prowadzoną w ramach działań polskiej konspiracji. Na atrakcyjność filmu składa się gra aktorów, a Jessica Chastain jako Żabińska tworzy bardzo subtelną i charyzmatyczną kreację. W oryginale film zatytułowany jest „Żona dyrektora zoo” (The Zookeeper’s Wife) ponieważ to właśnie z punktu widzenia Żabińskiej obserwujemy całą historię. Okupacyjna historia opowiedziana została z kobiecej perspektywy, którą reżyserka zgodnie z obowiązującymi dzisiaj w kinie trendami, kreuje na silną, wyemancypowaną, a przy tym zmagającą się z własnymi słabościami kobietę. Ta kobieca, feministyczna perspektywa jest charakterystyczna dla twórczości nowozelandzkiej reżyserka Niki Karo, która podjęła wyzwanie sfilmowania niezwykłej historii z czasów Holocaustu.

Zwiastun:

https://www.filmweb.pl/film/Azyl-2017-696637

 

3.„Paszporty Paragwaju”, reż. Robert Kaczmarek,

Film dokumentalny, Polska 2018 r., barwny, 52 minut.

Film opo

wiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, działającej w szwajcarskim Bernie i zajmującej się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej. Grupa Ładosia to konspiracyjna polsko-żydowska struktura działająca w imieniu Rządu Polskiego na Uchodźstwie, zajmująca się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej, szczególnie w czasie przeprowadzanej przez Niemców tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej. W skład grupy wchodzili dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia, m. in. konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie w latach 1939-1945 Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss.

 

4.Rodzina Kowalskich, reż. Arkadiusz Gołębiewski i Maciej Pawlicki.

Film dokumentalny, Polska, 2009 r., 70 minut.

6 grudnia 1942 r. w Starym Ciepielowie i Rekówce niemieckie oddziały żandarmerii zamordowały, podpalając żywcem, wszystkich członków czterech rodzin, które ukrywały w swoich domach Żydów. Zginęły wtedy 34 osoby, większość ofiar stanowiły dzieci. W samej rodzinie Adama i Bronisławy Kowalskich, oprócz rodziców, tragiczny los spotkał pięcioro dzieci. Niemcy byli poinformowani, kto we wsi ukrywa Żydów. Kowalskich i znalezionych pod podłogą ich sąsiadów: Elkę Cukier i Bereka Pinechesa żandarmi zamknęli w domu, zabili okna, drzwi i podpalili. Wszyscy spłonęli żywcem. Uratował się jedynie syn, Jan, który w tym czasie terminował krawiectwo u swojego krewnego. Inne trzy rodziny spalono w stodole. Śmierć poniosły też osoby, którym Polacy pomagali. Tych, którzy próbowali uciekać Niemcy rozstrzeliwali lub po schwytaniu wrzucali w płonące zabudowania. Po zbrodni kazali pozostałym mieszkańcom wioski zakopać w jednym dole szczątki ich sąsiadów.

Niemcy od początku II wojny światowej pozbawiali mienia, szykanowali i represjonowali ludność żydowską na okupowanych ziemiach polskich. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa latem i jesienią 1942 roku przeprowadzili likwidację dzielnic zamkniętych (gett), mordując niektórych ich mieszkańców na miejscu, a przeważającą część wysyłając do obozu masowej zagłady w Treblince. Nieliczni podjęli próby uratowania siebie i bliskich, licząc na pomoc ze strony Polaków. Tak było m. in.  w ukazanym w filmie Starym Ciepielowie. Po wojnie szczątki zamordowanych zostały ekshumowane i przeniesione do masowego grobu ofiar niemieckiego terroru, znajdującego się w Starym Ciepielowie. Małżeństwa Kowalskich, Kosiorów i Obuchiewiczów ze Starego Ciepielowa oraz małżeństwo Kosiorów z Rekówki dopiero w 2009 r. zostały pośmiertnie odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Obóz (ośrodek) zagłady Treblinka II (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) został wybudowany przez Niemców w połowie 1942 r. obok istniejącego w pobliżu karnego obozu pracy. Powstał w ramach „Akcji Reinhard”, mającej na celu fizyczną likwidację ludności żydowskiej z Generalnego Gubernatorstwa.  Był to, obok Bełżca i Sobiboru, ośrodek zagłady Żydów. Do sierpnia 1943 r. Niemcy wymordowali tutaj ok. 900 tys. osób. Większość z nich pochodziła z gett znajdujących się na ziemiach okupowanej Polski ale także z Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, Niemiec i ZSRS.

 

5.„Dywizjon 303. Historia prawdziwa”, reż. Denis Delič

Film fabularny, Polska/Wielka Brytania,  2018 r., barwny, 1 godz. 39 minut.

Dramat wojenny, którego scenariusz napisało życie. Grupa dotychczas niedocenionych polskich lotników staje się sławna za sprawą swojej wytrwałości, odwagi i oddania na rzecz walki z III Rzeszą Niemiecką podczas II wojny światowej. Początkowo niechętni Anglicy, widząc doskonałe wyszkolenie i odwagę młodych Polaków, ostatecznie pozwalają im na wzięcie czynnego udziału w walce za sterami brytyjskich samolotów w ramach Królewskich Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii (RAF-u). Ta decyzja pozwala ukazać ich ponadprzeciętne umiejętności i niezwykły patriotyzm, który może być przykładem dla kolejnych pokoleń Polaków i zapamiętać na długie lata elitarną jednostkę. Scenariusz filmu „Dywizjon 303” był  inspirowany bestsellerem Arkadego Fiedlera o tym samym tytule. Temat ten spopularyzowała też książka napisana przez amerykańskich dziennikarzy Lynne Olson i Stanley Cloud „Sprawa Honoru Dywizjon 303 Kościuszkowski. Zapomniani Bohaterowie II Wojny Światowej”.   Film opowiada nie tylko o spektakularnych akcjach, w których brali udział podczas „Bitwy o Anglię”, ale pokazuje również ich życie prywatne. Bitwa o Anglię (10 lipca – 31 października 1940) to jedna z największych kampanii II wojny światowej, stoczona została przez lotników alianckich i niemieckich pod niebem Wysp Brytyjskich od początku lipca do końca października 1940 r. Celem niemieckiej ofensywy lotniczej było zdobycie absolutnej przewagi w powietrzu, co było warunkiem niezbędnym do osiągnięcia przed planowana inwazją Wehrmachtu na wybrzeża Anglii. Lotnictwo niemieckie, czyli Luftwaffe, rzuciło do walki ok. 2500 samolotów różnych typów, którym Królewskie Siły Powietrzne – RAF – mogły przeciwstawić ok. 1900 samolotów. O wyniku bitwy miały zadecydować samoloty myśliwskie – tutaj przewaga Luftwaffe była wyraźna (1080 myśliwców przeciw 754 brytyjskim).

Po niezwykle ciężkich, kilkumiesięcznych zmaganiach powietrznych, strona brytyjska osiągnęła „zwycięski remis” – Niemcom, mimo zadania przeciwnikowi olbrzymich strat, nie udało się zdobyć panowania nad niebem Brytanii, co oznaczało konieczność odwołania inwazji. Rezultat Bitwy mógł być inny, gdyby nie wielki udział Polaków. W kampanii wzięły udział 4 polskie dywizjony: dwa bombowe – o numerach 300 i 301, oraz dwa myśliwskie – 302 i 303. Zwłaszcza ten ostatni, kontynuujący tradycję eskadry „kościuszkowskiej”, zdobył sławę wręcz światową, będąc jednym z najlepszych w całych Królewskich Siłach Powietrznych.

Zwiastun:

Film dostępny na platformie filmowej Netflix i VOD

https://vod.pl/filmy,1/dywizjon-303-historia-prawdziwa,4915

 

6.”Kurier”, reż. Władysław Pasikowski

Film fabularny, sensacyjny, Polska, 2019 r., barwny, 1 godz. 40 minut.

Sensacyjna historia szpiegowska, inspirowana sekretną misją słynnego „Kuriera z Warszawy”- Jana Nowaka-Jeziorańskiego.  Inicjatorem  przedsięwzięcia nakręcenia wysokobudżetowego filmu na podstawie  jego wspomnień było Muzeum Powstania Warszawskiego. Tego wyjątkowego lata 1944 roku, kiedy ważą się losy wojny, Jan Nowak-Jeziorański zmierza ze swoją tajną misją z Londynu do Warszawy. Ma przekazać informacje w decydującej sprawie wsparcia Wielkiej Brytanii dla powstania w Warszawie. Od powodzenia tej misji zależą losy nie tylko milionów Polaków, ale też przyszłych pokoleń. W tle rozgrywają się wydarzenia kluczowe dla przyszłości Polski, jak i dla rozstrzygnięć II wojny światowej: lądowanie aliantów w Normandii, zamach na Hitlera, bezskuteczne próby ugody ze Stalinem. Dowództwo AK przez ostatnie dwa tygodnie lipca rozważa wszystkie za i przeciw rozpoczęciu otwartej bitwy z Niemcami. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stoją przed wielką, historyczną decyzją. Oczekują, że informacje niesione przez Nowaka rozświetlą sprawę i pomogą im dokonać właściwego wyboru.  Dzięki sprytowi i odwadze, tytułowy kurier omija przeszkody i świeżo uruchomionym mostem powietrznym, poprzez bazę aliancką w Brindisi, ląduje w Polsce niedaleko Tarnowa. Tymczasem Nowak-Jeziorański, starając się dotrzeć do stolicy, staje się świadkiem determinacji, niezłomności i odwagi zarówno partyzantów, jak i cywilów, którzy z narażeniem życia robią wszystko, by mu pomóc. Walorem edukacyjnym filmu jest pokazanie skali niemieckich represji na polskiej ludności na okupowanych terenach.  Brutalność policji jest pokazana nienachalnie, jako tło do wartkiej akcji i realizacji misji przez kuriera. W filmie pokazano rozpoczęcie Powstania Warszawskiego, która  zapełnia się setkami żołnierzy AK ruszających do powstania, ostrzeliwujących zdumionych Niemców. Film może być dobrym wprowadzeniem do do dyskusji podczas zajęć szkolnych o ocenę Powstania Warszawskiego.

Zwiastun:

Film dostępny na platformie filmowej VOD: https://vod.tvp.pl/website/kurier,41698069

 

7.„Życie za życie”, reż. Arkadiusz Gołębiewski

Film dokumentalny, barwny, Polska, 2007 r., 31 minut.

Film składa się z dziesięciu historii o Polakach, którzy zginęli ratując Żydów w czasie II wojny światowej. Jak podkreślał jego pomysłodawca i producent Maciej Pawlicki, obraz powstał z głębokiej potrzeby odpowiedzi na dramatyczną niewiedzę na temat ludzi, którzy ratowali Żydów w czasie II wojny światowej w kraju, gdzie za ukrywanie Żyda groziła kara śmierci. Wymierzano ją całym rodzinom, które mimo wszystko podejmowały ryzyko, żeby pomagać prześladowanym. Przedstawione w filmie relacje i wspomnienia ukazane zostały w przestrzeni miast, miasteczek i wsi, w których rozegrały się tragiczne wydarzenia.

 

8.„Czas leśnych Kurierów”, reż. Bogdan A. Miszczak

Fabularyzowany dokument,  Polska, 2016 r., barwny,  polski, 34 minuty.

Film dokumentalny opowiada historię beskidzkich i bieszczadzkich kurierów, którzy podczas II wojny światowej z narażeniem życia przekradali się z Polski na Węgry, przenosząc meldunki, dokumenty i broń, a także przeprowadzając emisariuszy. Film kręcono w pięknych podkarpackich plenerach m. in. w sanockim skansenie, okolicach dawnej łemkowskiej wsi Jasiel i Balnicy, przez które w latach 1939-1945 przebiegał szlak dobrze zakonspirowanej siatki kurierskiej.  Wiedzieli jak omijać zagrożenia na granicy strzeżonej przez niemieckich żołnierzy oraz słowackich i ukraińskich policjantów. Przedstawiono w nim sylwetki kurierów m. in. Jana Łożańskiego oraz mieszkańców okolicznych wsi, którzy pomagali im w utrzymaniu łączności pomiędzy krajem a jego rządem na uchodźstwie.

Zwiastun:

 

9.„Oni szli szarymi szeregami”, reż. Mariusz Malec

Dokument fabularyzowany, Polska, 2010 r., barwny, 84 min ,

Jest to opowieść o konspiracyjnej historii harcerstwa działającego w okresie II Wojny Światowej pod kryptonimem „Szarych Szeregów”. Uczestnicy wspominają pochodzącego z Wielkopolski harcmistrza Floriana Marciniaka, który 27 września 1939 r., w dniu utworzenia Służby Zwycięstwu Polski, został naczelnikiem Harcerstwa Męskiego (Organizacji Harcerzy) ZHP. Przyjęło ono konspiracyjną nazwę Szare Szeregi, a Florian Marciniak stanął na czele organizacji.  W wyniku rozmów prowadzonych przez Marciniaka z dowódcą Oddziałów Dyspozycyjnych Związku Odwetu i szefem Oddziału I KG AK w listopadzie 1942 r. jednostki harcerskie zwane Grupami Szturmowymi uczestniczyły w walce czynnej w ramach Związku Odwetu i przeszły szkolenie wojskowe. W fabularyzowanym filmie głos zabierają żyjący uczestnicy wydarzeń: członkowie „Zawiszy”, „Bojowych Szkół” i „Grup Szturmowych” biorących bezpośredni udział w akcjach sabotażowych oraz zbrojnych polskiego podziemia. Film przypomina też legendarne postaci bohaterów „Kamieni na szaniec” – Zośki, Rudego, Alka.  Po aresztowaniu w nocy z 22 na 23 marca 1943 r. Jana Bytnara „Rudego”, dowódcy hufca „Południe” warszawskich Grup Szturmowych, Marciniak zaakceptował plan jego odbicia, przedstawiony przez Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę” i Stanisława Broniewskiego „Orszę”, komendanta Chorągwi Warszawskiej. Uzyskał zgodę dowódcy Kedywu KG AK mjr. Jana Kiwerskiego na przeprowadzenie akcji, nazwanej później Akcją pod Arsenałem (26 marca 1943 r.).

Film dostępny na płycie DVD jako bezpłatny dodatek do „Biuletynu IPN” nr 5-6/2010.

 

III. Filmy biograficzne:

 

1.„Elżbieta Zawacka – Miałam szczęśliwe życie”, reż. Marek Widarski,

Film dokumentalny, Polska, 2005 r., barwny, 31 minut.

Film o prof. dr hab. Elżbiecie Zawackiej „Zo”(1909-2009) – jedynej kobiecie w gronie „Cichociemnych” i drugiej kobiecie generał w historii Wojska Polskiego. Elżbieta Zawacka przed II wojną działała społecznie jako instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Po wybuchu II wojny została m. in. kurierką i emisariuszką Komendanta Głównego ZWZ/AK do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. „Zo”stała się prawdziwą legendą kurierów w okupowanej Europie. Była organizatorką szlaków zachodnich KG. W latach 1939-1945 posługując się fałszywymi dokumentami przekraczała granice ponad sto razy przenosząc pieniądze, wiadomości i meldunki. W 1944 r. przeszła do służby w Szefostwie Wojskowej Służby Kobiet (WSK) KG AK. W ramach WSK uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Po kapitulacji kierowała nadal, z Krakowa, szlakami zachodnimi prowadzącymi do bazy szwajcarskiej. Od lutego 1945 r. była czynna przez rok w konspiracji antykomunistycznej, w dziale łączności i kolportażu Okręgu Zachodniego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa w 1951 r., przebywała z 10-letnim wyrokiem w więzieniach do 1955 r. Naukowiec, wieloletnia działaczka społeczna, inicjatorka powstania Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej” (od marca 2009 r. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej). Odznaczona Virtuti Militari, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych i Orderem Orła Białego. W filmie Zawacka opowiada o swoim niezwykłym życiu. Mówi nie tylko o działalności politycznej, ale także o rodzinie i życiu prywatnym, które poświęciła dla innych.

Film dostępny na You tube:

Film dostępny na płycie DVD jako bezpłatny dodatek do „Biuletynu IPN” nr 4/2009

2.„Jan Zachwatowicz 1900–1983”, reż. Antoni Krauze,

Film dokumentalny, Polska, 2000 r., barwny, 52 minut.

Film biograficzny poświęcony architektowi – Janowi Zachwatowiczowi. Najpierw jako student Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej tworzył dokumentację zabytków stolicy, którą potem ocalił podczas niemieckiej okupacji w brawurowej akcji  z gmachu zajętego przez gestapo. W czasie Powstania Warszawskiego, jako oficjalny przedstawiciel ekspozytury Rządu Polskiego na Uchodźstwie do spraw ratowania zabytków, z narażeniem życia wywiózł bezcenne zbiory najpierw do Brwinowa, potem umieścił je w podziemiach klasztoru bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. Po II wojnie przyjął funkcję konserwatora generalnego walcząc z koncepcjami ówczesnej komunistycznej władzy odbudowy stolicy sprzecznymi z historyczną zabudową miasta. Miał ogromny wpływ na polską specyfikę powojennej ochrony zabytków, a ten okres polskiego konserwatorstwa nazwa się często „erą ochrony zabytków Jana Zachwatowicza”. Dzięki niemu można dziś spacerować po warszawskiej Starówce oddychając atmosferą przeszłości.

Zachwatowicz objął ochroną wiele obiektów i miejsc związanych z martyrologią społeczeństwa polskiego w czasie II wojny, które otrzymały status Miejsc Pamięci Narodowej, (NP. Westerplatte).  Przyczynił się do utworzenia i utrzymania muzeów na terenach b. niemieckich nazistowskich obozów Auschwitz-Birkenau (ob. Oświęcimiu-Brzezince), na Majdanku i Stutthofie (ob. Sztutowie) oraz do trwałego upamiętniania tysięcy miejsc i cmentarzy, związanych z walką i męczeństwem Polaków w latach 1939-1945. W filmie opowiadają o prof. Zachwatowiczu jego bliscy, przyjaciele, współpracownicy.

Film dostępny  online:

Film dostępny  na bezpłatnej płycie DVD dołączonej do „Biuletynu IPN” nr 10/2020

3.„Stanisław Lorentz. Pamięć zapisana w kadrze”, reż. Joanna Pieciukiewicz,

Film dokumentalny, Polska, 2014 r., barwny, 24 minut.

Filmowy portret prof. Stanisława Lorentza, dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, wybitnego historyka sztuki, eksperta UNESCO, działacza kulturalnego i społecznego. W czasie niemieckiej okupacji Muzeum Narodowe było tajnym ośrodkiem opieki nad kulturą, w którym polscy pracownicy ratowali bezcenne skarby i dokumentowali niemiecką grabież. Po upadku Powstania Warszawskiego wynegocjował z Niemcami możliwość ewakuacji części szczególnie istotnych dla dziedzictwa kultury światowej przedmiotów ze zrujnowanej stolicy. Rozpoczęte jesienią 1944 roku działania przeszły do historii jako „Akcja pruszkowska”. Po wojnie Stanisław Lorentz powrócił na stanowisko dyrektora Muzeum Narodowego, był też jednym z inicjatorów odbudowy Zamku Królewskiego. W filmie wypowiadają się  jego współpracownicy i znajomi na temat tej inicjatywy.  Wyprodukowany przez  Towarzystwo Przyjaciół Warszawy.

Film dostępny  online:

Film dostępny  na bezpłatnej płycie DVD dołączonej do „Biuletynu IPN” nr 10/2020.

4.„Portret damy. Karolina Lanckorońska”, reż. Paweł Woldan.

Film dokumentalny, Polska, 2004 r., produkcja TVP, barwny, 50 minut.

Film poświęcony jest postaci profesor Karoliny Lanckorońskiej – pochodzącej z arystokratycznej rodziny wybitnej Polki, historyka sztuki, twórczyni Instytutu Historycznego w Rzymie, ofiarodawczyni rodzinnej kolekcji wybitnych dzieł sztuki dla zamków królewskich w Warszawie i na Wawelu. Film opowiada o jej długim, bo 104 – letnim życiu, które poświęciła Polsce i nauce. Urodzona w Austrii, przed wojną mieszkała we Lwowie, gdzie wykładała na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W czasie okupacji zaangażowała się w działalność konspiracyjną i trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Po wojnie zmuszona do emigracji osiadła w Rzymie, gdzie aż do swojej śmierci prowadziła działalność naukową i stypendialną na rzecz nauki polskiej. Film oparty został na jej wspomnieniach i na wspomnieniach ludzi, którzy pragnął przybliżyć postać jednej z najwybitniejszych Polek XX wieku.

Płyta DVD dołączona jako bezpłatny dodatek do „Biuletynu IPN” nr 3 (74) marzec 2007.

 

 

 

 

Wielkopolska Teka Edukacyjna

creative

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL)
Więcej informacji tutaj.

Wielkopolska Teka Edukacyjna traktowana jest jako kompletny zbiór, przedziały czasowe (1939-1945; 1946-1969; 1970-1990) są zamkniętymi utworami i każde dodatkowe użycie poszczególnych elementów strony (np. zdjęć) wymaga odrębnej pisemnej zgody.

Znajdz-nas-na-facebooku